زخم بستر چیست؟

زخم بستر نوعی از جراحت و زخم است که به دلیل فشار یا اصطکاک، و نرسیدن خون به بافت بدن، در پوست و بیشتر در قسمت هایی که بر روی برجستگی های استخوانی قرار گرفته اند، مانند پاشنه ی پا، مچ پا و لگن ایجاد میشود. برخی از زخم بسترها با مراقبت و استفاده از دارو برطرف میشوند اما برخی از آنها هرگز کاملا از بین نمیروند.

5% از بیمارن در دنیا دچار زخم بستر میشوند اما اغلب این زخم ها قابل اجتناب هستند. تمام بیمارانی که محدود به استراحت بر روی تخت یا نشستن بر روی صندلی شده اند، بخصوص بیمارانی که قادر به جا به جا شدن و حرکت کردن نیستند (همچون بیمارانی که دچار اختلال آگاهی هستند)، در خطر ابتلا به زخم بستر قرار دارند. این خطر در بیمارانی که دچار اختلال آگاهی هستند، بیمارانی که تغذیه ی مناسبی ندارند، بیمارانی که دچار اختلال عصبی، حرکتی و بی اختیاری هستند و بیمارانی که به دلیل ناهنجاری های اندام بدن بصورت مداوم در وضعیت غیرعادی قرار گرفته اند، بیشتر است.

زخم بستر میتواند دردناک، آلوده و عفونی شود و این امر موجب پایین آمدن فاکتورهای سلامت بیمار و افزایش دوره استراحت او خواهد شد. در بعضی کشورها همچون انگلستان، هزینه ی درمان زخم بستر تا 4% از هزینه های حوزه ی سلامت را به خود اختصاص میدهد!

1- کدام نواحی پوست معمولا دچار زخم بستر میشوند؟

برای بیمارانی که از ویلچر استفاده میکنند:

  • روی استخوان لگن یا باسن
  • پشت استخوان تیغه ی شانه و ستون فقرات
  • پشت عضله ی بازو و پا (قسمتی که درتماس با سطح ویلچر است)

برای بیمارانی که بر روی تخت به مدت طولانی استراحت میکنند:

  • پشت یا دو طرف سر
  • پشت استخوان تیغه ی شانه
  • مفصل ران، پایین ستون فقرات یا لگن
  • پاشنه ی پا، مچ پا و پشت مفصل زانو

2- نشانه های زخم بستر چیست؟

  • تغییر غیرمعمولی رنگ و بافت پوست
  • ایجاد ورم در سطح پوست
  • احساس گرما یا سرمای بیشتر در ناحیه ای از پوست، نسبت به نواحی اطراف آن
  • ترد و شکسته شدن پوست

3- در چه صورت باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر در بعضی نواحی بدنتان علائم ایجاد زخم بستر را مشاهده کردید، به مدت 24 تا 48 ساعت حالت قرارگیری خود را تغییر دهید به گونه ای که بر روی قسمت مورد نظر فشاری وارد نشود. اگر بعد از 48 ساعت همچنان بهبودی در آن ناحیه ایجاد نشد به پزشک مراجعه کنید.

در صورتی که علائمی همچون تب، خارج شدن عفونت از زخم، تولید بوی بد، افزایش قرمزی پوست، گرما و ورم در اطراف زخم را مشاهده کردید باید بلافاصله بیمار را تحت مراقبت های فوری قرار دهید.

4- عوارض جانبی زخم بستر چیست؟

  • التهاب پوستی: نوعی عفونت باکتریال است که در بافت نرم پوست ایجاد میشود و موجب قرمز شدن، گرم شدن یا ورم کردن پوست میشود.
  • عفونت استخوان یا مفصل: عفونت زخم بستر میتواند در مفصل یا استخوان پنهان شود. عفونت مفصل به غضروف و بافت اندام ها آسیب میرساند. عفونت استخوان میتواند موجب کاهش توانایی مفاصل و اندام ها شود.
  • سرطان: زخم بسترهایی که به مدت طولانی درمان نشود میتواند موجب سرطان سلولی فلسی شود
  • فاسد شدن(گندیدگی) پوست: در موارد نادری، در صورت بی توجهی به زخم، میتواند گندیدگی پوست به وجود بیاید

تشک ضد زخم بستر چیست؟

تشک های ضد زخم بستر تشک هایی هستند که با استفاده از مکانیزم های خاص خود به دنبال جلوگیری از ایجاد فشار مداوم و بیش از حد بر روی پوست و در نتیجه افزایش جریان خون در پوست هستند که این امر موجب جلوگیری از ایجاد زخم بستر میشود.

این تشک ها انواع مختلفی دارند. نوع قدیمی‌تر این تشک‌ها که تشک های فومی هستند فشار را به صورت یکسان در تمامی نقاط بدن بیمار کاهش میدهند و اینگونه جریان خون را در تمام بدن تسهیل میکنند. با این وجود، تشک های ضد زخم بستر بادی میتوانند کارایی بهتری داشته باشند.

تشک‌های بادی در دو نوع حبابی (تخم مرغی) و سلولی موجود هستند. هدف این نوع تشک‌ها توزیع کردن وزن و فشار در نواحی مختلف بدن از طریق پر و خالی کردن محفظه های هواست. محفظه‌های هوا به‌صورت موج‌وار خالی میشوند و این امر گردش خون در مویرگ ها و جریان اکسیژن را ممکن میسازد. برای بیمارانی که به مدت طولانی ناچار به استراحت بر روی تخت هستند، استفاده از تشک های ضد زخم بستر ضروری می‌باشد.

5- چه نوع تشک ضد زخم بستری برای شما مناسب است؟

تشک های ضد زخم بستر با توجه به زمان استراحت بیمار و مرحله ی پیشرفت زخم در سه سطح تقسیم بندی میشوند:

  • سطح 1: تشک های زخم بستر تخم مرغی:

این نوع تشک‌های ضد زخم بستر برای حالتی که نشانه های زخم بستر هنوز نمایان نشده و زخم بستر تشکیل نشده استفاده میشود. همچنین در حالتی که زمان استراحت بیمار کمتر از 2 ماه باشد قابل استفاده است. در غیر اینصورت نه تنها موجب بهبود زخم بستر نمیشود، بلکه خود میتواند موجب ایجاد زخم باشد.

  • سطح 2: تشک های زخم بستر سلولی متوسط:

این نوع تشک های ضد زخم بستر برای حالتی که زخم هنوز ایجاد نشده اما نشانه های ایجاد زخم (مانند قرمز شدن پوست) در حال نمایان شدن است استفاده میشود.  

  • سطح 3: تشک های زخم بستر سلولی پیشرفته:

این نوع تشک ها در حالتی که زخم بستر کاملا ایجاد شده، استفاده میشود و موجب بهبود زخم میشوند.

  • سطح 4: تشک های زخم بستر اورژانسی:

این تشک ها در مواقعی استفاده میشوند که زخم بسیار عمیق و دردناک شده است؛ بصورتی که زخم تا عمق لایه های زیرین پوست هم نفوذ کرده است. در این مواقع بیمار باید بلافاصله تحت مراقبت قرار گیرد و حتما از تشک های سطح 4 استفاده کند.

6- مد های استفاده از تشک های ضد زخم بستر:

تشک های زخم بستر در چهار مد قابل استفاده هستند:

1) متناوب(Alternating):

در این مد سلول های تشک بصورت متناوب یک در میان پر و خالی میشوند.

2) ساکن(Static):

در این مد سلول های تشک همه باهم بصورت متناوب پر و خالی میشوند.

3) پرستاری(Nursing):

در این مد سلول های تشک خالی نمیشوند بلکه بصورت متناوب از حالت طبیعی بزرگتر میشوند و دوباره به حالت طبیعی خود باز میگردند.

4) خودکار دوگانه(Auto Dual):

این روش ترکیب دو مد ساکن و متناوب است.

در نهایت میتوان گفت که در انتخاب تشک ضد زخم بستر بهتر است با احتیاط بیشتری عمل شود و نکات بالا را در نظر داشت، زیرا استفاده از تشکی که با مرحله ی پیشرفت زخم همخوانی ندارد میتواند وضعیت زخم را وخیم تر کند و موجب تحریک مشکلات دیگری همچون عفونت در بدن بیمار شود.

منابع:

http://www.medical-truesource.com

www.promareha.cz